Na het vaststellen van het Plan Stadsspoor uit 1968 werd in 1970 begonnen met de aanleg van de Oostlijn. Het gehele plan bestond uit een 4-tal lijnen, waarvan twee Oost/Westlijnen, een Ringlijn en een Noord/Zuidlijn met aftakkingen. Voor de Noord/Zuidlijn stonden 38 stations gepland, er moesten 46 Oost/Westlijn-stations komen en 18 Ringlijn-stations. Grootse plannen dus, waarbij de metro als dé ultieme oplossing werd gezien voor het stedelijk verkeer.

Ruwbouw station Weesperplein

De bouw van de eerste metro – de Oostlijn – ging voortvarend van start. Bij de bouw van station Weesperplein werd zelfs al een stuk station in ruwbouw gebouwd voor een Oost/Westlijn. Het was toen vooral een kwestie van tijd voordat er hier een tweede Oostlijn/Westlijn zou worden gerealiseerd en om later op deze plek alsnog een kruisstation te maken, zou heel erg complex zijn geweest. Omdat er dus al een station in ruwbouw ligt, zou je denken dat we hier dus – in het kader van de nieuwe metroplannen -,eenvoudig een metrostation kunnen bouwen. Of dit klopt vragen we aan Paul Südkamp, één van de spoorontwerpers die zich bezig heeft gehouden met de recente metrostudies.

En? Is het zo makkelijk om hier een metrostation te ontwerpen?

“Haha, nee, was het maar waar! Voor mij was het zelfs een flinke puzzel. Het oorspronkelijke bedachte metrostation zou een eilandperron krijgen met de sporen aan de buitenzijde. Destijds was ook de gedachte om de Sarphatistraat te verbreden. Het gebouw de Weesperstaete, ook wel de doodskist genoemd, is daarvoor een aanzet. Kortom; er was in de oude plannen behoorlijk veel ruimte voor een Oost/Westlijn gereserveerd die gepaard zou gaan met een brede (auto)straat en een grootschalige stadsvernieuwing. Tegenwoordig willen we juist geen bestaande bouw slopen als er een nieuwe lijn wordt gebouwd en moet het ontwerp dus gewijzigd worden.”

Dat neemt niet weg dat je toch gewoon gebruik kan maken van het ruwbouwstation?

“Voor een deel wel inderdaad. Ik heb bedacht om het ruwbouwstation vooral te gebruiken om de sporen doorheen te laten lopen. Het daadwerkelijke station zou dan iets ten oosten van station Weesperplein komen, dat kan het perron direct onder de straat gebouwd worden. In het oude plan is het probleem dat je zou bouwen onder veel huizen, die dan gesloopt moeten worden. Dit is goed te zien op de tekening uit het oorspronkelijke plan, waarbij één van de stippellijnen recht onder de huizen uitkomt. Nu kom je ook nog wel een klein beetje uit onder de gevelwand, maar wellicht kun je dit met een constructie ondervangen zodat er geen huizen hoeven te sneuvelen.”

Maar twee sporen naast elkaar nemen toch helemaal niet zoveel ruimte in?

“In het onderste gedeelte van het caisson zijn een hoop dragende kolommen gebouwd, waarop de bovenliggende perrons van de Oostlijn en de grote metrohal van station Weesperplein steunen. Die kolommen zijn speciaal zo geplaatst zodat de sporen aan de buitenkant zouden kunnen lopen, met een eilandperron in het midden. Ik heb de plek van de sporen nu zo bedacht dat ze zo dicht mogelijk langs de kolommen lopen, omdat je de kolommen natuurlijk niet kunt weghalen.”

Kan een deel van de kolommen niet worden verplaatst?

“Wellicht zou je in het ruwbouwstation meer ruimte kunnen creëren voor het spoor en het perron door bijvoorbeeld onder een huidige kolom van het bovenliggende niveau een ondersteunende balk te maken en aan weerszijden twee nieuwe kolommen te bouwen. De vraag is alleen of er dan nog voldoende hoogte overblijft, zodat er nog wel een metro onderdoor kan. Dit is een van de dingen die verder moeten worden onderzocht als een eventuele Oostlijn/Westlijn concreter wordt. Hoewel we nog geen hapklare oplossing hebben, heb ik voldoende vertrouwen dat het mogelijk is.”

Is het niet makkelijker, om 50 meter verder naar het zuiden bij de Singelgracht, een heel nieuw station te bouwen?

“Daar hebben we ook naar gekeken. Dit is lastig aangezien je dan diep onder de Oostlijn door zou moeten bouwen. Bij de Vijzelgracht kruis je weer de Noord/Zuidlijn en deze ligt hier ook al diep. Om hier een nieuwe lijn vlak onder de grond aan te leggen, zou je een hele rare slinger onder huizen door moeten maken. Daarom heeft een nieuw station onder Weesperplein wel de voorkeur.”