Milaan is een stad met bijna 1,4 miljoen inwoners. De metropoolregio telt er zelfs 3,2 miljoen. Daarmee is de stad ongeveer 1,5 keer zo groot als Amsterdam. Na vele plannen vanaf 1914 waarbij twee wereldoorlogen en geldgebrek dwars zaten, werd de eerste metrolijn van Milaan in 1964 geopend. Het netwerk werd daarna gestaag uitgebreid tot een metronetwerk van 4 lijnen, 101 km aan spoor en dagelijks 1,4 miljoen reizigers.

Oost-west lijn

In 2010 werd door de gemeenteraad goedkeuring gegeven aan de M4 – de nieuwe metrolijn van Milaan. Deze lijn moet het oosten en het westen van de stad met elkaar verbinden. Het doel was niet alleen om belangrijke delen van Milaan met de stad te verbinden via het centrum, maar ook om te zorgen voor goed openbaar vervoer tijdens de Expo van 2015. Voor de Expo zou in eerste instantie alleen een klein deel van de lijn buiten de stad open gaan. Al snel bleek dit niet te lukken. Het was een onrealistische planning en ook raakte het project verwikkeld in allerlei rechtszaken die de start vertraagden. Dit laatste schijnt een typisch Italiaans probleem te zijn.

Nieuwe einddatum 2022

Uiteindelijk werd in 2013 met de daadwerkelijke werkzaamheden begonnen en is de einddatum voor het gehele project verschoven naar 2022 voor de gehele lijn. Deze datum staat wel onder druk. Voor het deel onder het centrum is namelijk een jaar vertraging ontstaan vanwege zorgen over eventuele schade aan de stad, archeologische vondsten en een wirwar aan telefoonkabels in de grond. In Italië hebben archeologen de macht om een project eindeloos lang stil te leggen. Hoewel niet vreemd gezien de rijke historie, kan het erg frustrerend zijn voor metrobouwers.

Niet zo oud als Rome

De stad heeft niet zoveel oude gebouwen en mogelijke opgravingen zoals Rome. Ook heeft de stad het zwaar te voortduren gehad in de Tweede Wereldoorlog met meer schade dan in Rotterdam. Dat neemt niet weg dat ze tal van dingen tegenkomen. De M4 gaat bijvoorbeeld vlak langs drie vroegchristelijke kerken uit de 4e eeuw na Chr. en een prachtig 15e eeuws universiteitsgebouw. Daarnaast kende Milaan vroeger meerdere kanalen tot het hart van de stad waarover de materialen voor de Dom van Milaan – de grootste kathedraal van Italië – zijn aangevoerd. Er liggen zodoende nog de nodige gedempte grachten onder de straten.

Geheel automatisch

De M4 komt geheel ondergronds te liggen en krijgt stations die op korte afstanden van elkaar liggen. De lijn wordt 15 km lang met 21 stations en de metro gaat volautomatisch rijden zonder metrobestuurder. Daarmee lijkt de lijn sterk op de recent geopende M5 metrolijn. Net als op de M5, gaan op de M4 korte metro’s van ca. 50 meter rijden, materieel zoals in het onderstaande filmpje is te zien. Deze metro’s wijken sterk af van de eerste 3 metrolijnen waar met 105 meter lange metro’s over wordt gereden.

Twee type stations

Voor de bouw van de metrostations worden twee technieken toegepast. Buiten het centrum worden relatief ondiepe en brede stations gebouwd waarbij met kleine tunnelboormachines van 6,45 meter in diameter – net iets kleiner dan de Noord/Zuidlijn –  van station naar station wordt geboord. In de brede lanen buiten het centrum is voldoende ruimte om op deze manier de stations te bouwen. Een dwarsdoorsnede van zo’n station is hieronder te zien aan de linkerkant.

Centrum met grote boren

In het centrum worden juiste grote tunnelboormachines van 9,15 meter in diameter ingezet voor de bouw van diepe, smalle stations waarbij de perrons in de geboorde tunnels worden gebouwd. De rest van het station wordt gebouwd vanaf de straat met behulp van diepwanden. Pas in de laatste fase fase worden de geboorde tunnels en het station met elkaar verbonden. In Milaan is dat mogelijk omdat ze daar op deze diepte geen last hebben van een enorme druk van grondwater zoals in Amsterdam. Het grote voordeel van deze bouwmethode is dat daarmee de stations in vrij smalle straten passen.

Onder vindplaatsen en huizen boren

Door het gebruik van de boortechniek kunnen de metrobouwers zoveel mogelijk onder mogelijke archeologische vindplaatsen en huizen boren. Dit wordt gezien als de beste manier om sloop van huizen en erfgoed te vermijden en de stad in takt te houden. Toch zijn er aardig wat bouwputten – bijna 60 – nodig. Naast de stations, zijn er vooral veel kleine bouwplaatsen. Onder andere voor de bouw van nooduitgangen tussen de stations en zogenaamde technische schachten voor apparatuur en installaties.

Jaarlijks 30 miljoen minder autoritten

Zodra de nieuwe lijn in 2022 af is, is het metronetwerk gegroeid tot 118 km in omvang, heeft het 136 stations en wordt er een toename van het aantal metroreizigers verwacht van 34% in tien jaar tijd. Er wordt verwacht dat er 30 miljoen minder autoritten per jaar nodig zijn, waarmee de uitstoot van schadelijke gassen met 2% afneemt.