Architect Marten Wassmann over zijn eerste rit op de Noord/Zuidlijn
Renske van Bers : Metro en Tram 5 juni 2018Als project-architect werkte Marten Wassmann, partner bij Benthem Crouwel Architects, jarenlang mee aan het ontwerp van de Noord/Zuidlijn. Drie jaar geleden interviewden we Marten ook al eens, toen de Noord/Zuidlijn nog volop in de bouwfase zat. Dat is nu wel anders: hij maakte onlangs – samen met familie, met Marten rechts op de foto hierboven – zijn eerste GVB-testritje op de Noord/Zuidlijn en we zijn benieuwd of hij een beetje tevreden is over het resultaat.
Marten, was deze metrorit een mijlpaal?
“Jazeker! Het was een heel bijzonder en bijna emotioneel moment. Het was prachtig om te zien hoe het hele plaatje bij elkaar kwam, terwijl de metrostations aan ons voorbij trokken. We hebben hier natuurlijk ook heel lang aan gewerkt en als zo’n megaproject zijn einde nadert, is dat altijd wel een mijlpaal. Wat ik ook vooral bijzonder vond is de geheel eigen sfeer van de stations en de beleving in de tunnel, die de stations weer met elkaar verbindt. Voor mijn gevoel werd ik echt even ondergedompeld in een andere wereld.”
Zag je nog zaken die je nog niet had gezien en die je verrasten?
“Eerder heb ik de stations wel apart bezocht, maar nog nooit allemaal op dezelfde dag en in zo’n kort tijdbestek. Dat was dus een nieuwe ervaring, waarbij me vooral opviel hoe goed de verlichting is. Wellicht lijkt dit voor anderen niet zo belangrijk, maar wat mij betreft is de verlichting in stations essentieel. We hebben speciaal voor de Noord/Zuidlijn ook een ‘state of the art’ lichtplan laten ontwerpen door bureau Bartenbach uit Oostenrijk. Het resultaat is wat mij betreft uniek, brengt een warme, rustgevende sfeer in de stations en laat de architectuur en de materialen mooi tot zijn recht komen.”
Marten: “Dat het project zolang duurde, heeft uiteindelijk voor ons ook wel een paar voordelen gehad. Zo ontstond er tijd om het afbouwbestek na verloop van tijd te updaten en was er tijd om gebruik te maken van bijvoorbeeld de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van Ledverlichting. Dit maakt nu ook dat de stations heel eigentijds aandoen, terwijl de basis van het ontwerp zelf toch alweer zo’n 20 jaar geleden gelegd is.” Foto Gé Dubbelman En de kunst had je misschien ook nog niet overal gezien?
“Dat klopt inderdaad. Het werk van Gerald van der Kaap in station Europaplein was zelfs helemaal nieuw voor mij. Wat ik er van vond? Prachtig! Ik vind het mooi dat ieder station zo een eigen identiteit krijgt en dat de kunst geen afbreuk doet aan ons ontwerp, maar iets toevoegt en zo een – soms onverwacht – volledig geheel vormt. Op zich houden we daar ook altijd rekening mee en leent onze architectuur zich juist goed voor het toevoegen van kunst. Maar bij de Noord/Zuidlijn heeft het wel heel goed uitgepakt, haha.”
Wat vond je het mooiste station?
“Station Noord was voor mij wel de klap op de vuurpijl! Het station is in mijn ogen echt een statement geworden, een landmark. Het doet heel internationaal aan, wat toch wel bijzonder is voor een stadsdeel dat tot niet héél lang geleden door sommige Amsterdammers een beetje als buitenbeentje werd gezien. Maar ook dat zie je natuurlijk langzaam veranderen, denk maar aan nieuwe gebouwen zoals Eye die er de afgelopen jaren bij zijn gekomen. Ik verwacht dan ook dat Noord een vlucht gaat nemen en dat hier op architectonisch gebied nog veel gaat gebeuren.”
Marten: “Ook ben ik benieuwd hoe de sfeer in de stations wordt als de Noord/Zuidlijn daadwerkelijk gaat rijden. De reizigers brengen dan een nieuw dimensie mee, wat invloed zal hebben op de stations.” Foto Gé Dubbelman Er is veel kritiek op de Noord/Zuidlijn geweest, denk je dat dit verandert als de lijn eenmaal rijdt?
“Ik denk vooral dat er snel een situatie ontstaat, waarin mensen zich geen Amsterdam meer kunnen voorstellen zonder Noord/Zuidlijn. Daarnaast vind ik het mooi om te zien hoe een ondergronds project toch ook weer een stempel drukt op straatniveau. Een project als de Rode Loper was zonder Noord/Zuidlijn misschien niet van de grond gekomen. En ik vind dat dit project heel mooi uitpakt, vooral bij het Rokin. Dit is nu een gezellige plek geworden, terwijl het vroeger toch een wat onbestemde locatie was waar je niet zo snel een drankje ging doen.”
Hoe kijk je terug op dit project?
“Met trots. Trots op het resultaat, maar vooral trots op de daaruit blijkende succesvolle samenwerking met alle opdrachtgevers, omwonenden, reizigersorganisaties, aannemers, leveranciers, archeologen, kunstenaars, adviseurs en collega-ontwerpers uit allerlei disciplines. Letterlijk honderden mensen! Het was ook een bijzonder project omdat je te maken hebt met immense ruimtes, die je bovengronds niet zo snel tegenkomt in de stad. Daarbij woon ik ook nog eens in Amsterdam, wat het project toch weer iets persoonlijker maakt. Ik woon overigens in Oud West en zou het wel wat vinden als er nu ook een Oost/Westlijn komt, haha. Dan doen wij het ontwerp en jullie de site, deal?!”
Heeft u vragen? U kunt ze hieronder stellen.
Renske van Bers, Metro en Tram
@Appareo, hierbij het antwoord van Marten: Het viaduct is niet volledig waterdicht uitgevoerd. In de door de Noord/Zuidlijn gebruikte (binnen-)ruimten wordt het water boven een verlaagd plafond buiten het zicht van de reiziger opgevangen en afgevoerd. Metro en Tram gaat over het beheer van het viaduct in de buitenruimte. De bouwwerkzaamheden in het CAN-gebied en inrichting van de buitenruimte zijn nog niet afgerond, zo worden er b.v. nog kavels bij het viaduct bebouwd en de buitenruimte verder ingericht. Ons is door Metro en Tram verteld dat in het kader hiervan ook gekeken zal worden naar een structurele oplossing voor beheersen van het water dat nu voor de verontreinigingen aan de portalen zorgt.
Groet, Renske
Renske van Bers, Metro en Tram
@Appareo, ik vraag het na! Groet, Renske
Appareo
Ik heb een vraag, de betonnen draagbalken/steunpilaren van station Noord, waar zowel de weg- als het station op liggen, vertonen bij de regenafvoer een vieze groene aanslag in het beton. Dit is duidelijk te zien als je aankomt bij station Noord en onder de weg staat voor het metrostation. Wordt dit nog opgelost of is dit gewoon de situatie? Het is namelijk erg jammer, het past niet bij het mooie station.
Renske van Bers, Metro en Tram
@Cornelis, het is inderdaad wenselijk als één van de kruisstations over zijperrons beschikt en in dit geval is het logischer wanneer dat het Oost/Westlijnperron wordt, omdat dit station – als het er komt – minder diep zal komen te liggen. Dan kun je hier op deze locatie makkelijker van het ene op het andere station overstappen. Groet, Renske
Renske van Bers, Metro en Tram
@Han, best veel 🙂 Groet, Renske
Renske van Bers, Metro en Tram
@Alain, klopt inderdaad! Groet, Renske
Edwin
@Cornelis
Waarom zou je vanuit een eilandperron minder goed kunnen overstappen? Het maakt het volgens mij juist veel eenvoudiger, omdat je niet twee keer twee perrons met elkaar hoeft te verbinden…
Alain
@Han Schomakers
De Amstelveenlijn niet meegerekend, heb je in het huidige metronet eigenlijk maar twee stations waar sprake is van ‘echte’ zijperrons – dwz dat aan één kant van het perron een muur cq barrière te vinden is in plaats van een ander spoor. Dat zijn Weesperplein (alleen zijperrons) en Overamstel (zijperron voor de lijnen 50/51 in oostelijke richting). In alle overige gevallen is inderdaad sprake van eilandperrons, waarbij een aantal stations een dubbel eilandperron hebben dat een cross-platformoverstap biedt op andere metro’s of NS-treinen.
Met de Noord/Zuidlijn komen er in ieder geval 3 bij (CS, Europaplein en De Pijp). Ik kan me voorstellen dat – naast kostenbesparing op dure voorzieningen als roltrappen en liften – ook de ligging van de diepe stations Rokin en Vijzelgracht aan het boortunneltracé een rol meespeelt. Voor zijperrons liggen de sporen idealiter zo dicht mogelijk tegen elkaar aan, om de breedte van het station te minimaliseren. Komende uit boortunnels betekent dat dat je extra lengte moet inbouwen om de sporen zo dicht tegen elkaar aan te krijgen (en weer uit elkaar te krijgen aan de andere kant).
Han Schomakers
Een beetje vreemde discussie over eilandperrons. Kijk eens naar:
lijn 54: CS, Nieuwmarkt, Waterlooplein, Wibautstraat, Spaklerweg, Van der Madeweg, Strandvliet, Bijlmer, Bullewijk, Holendrecht, Reigersbos, Gein
lijn 53: Venserpolder, Diemen-Zuid,Verrijn Stuartweg, Ganzenhoef, Kraaiennest, Gaasperplas
lijn 50: Isolatorweg, Sloterdijk, De Vlugtlaan, Jan van Galenstraat, Postjesweg, Heemstedestraat, Henk Sneevlietweg, Amstelveensweg en RAI, dat zijn allemaal eilandstations (als ik goed geteld heb). De meeste dus…
Cornelis
Station Vijzelgracht heeft inderdaad een middenperron. Maar dit station is ontworpen om eventueel als overstapstation met een toekomstige Oost-Westlijn te dienen. Had het dan geen zijperrons moeten krijgen, zoals Weesperplein, dat als enig ondergronds station van de Oostlijn ook zijperrons heeft?
Jan.Meeuwenberg
Ja ik denk ook dat er dankszij de N/Z-lijn er veel is opgeknapt, zoals bij het Rokin, de rode loper, en veel meer. En natuurlijk de snelle verbinding door de lijn.
Renske van Bers, Metro en Tram
@Eres, het heeft ook voornamelijk te maken met de beperkte ruimte die hier is en waardoor er dus niet veel meer liften en roltrappen aangelegd kunnen worden. Niettemin ben ik inderdaad ook wel benieuwd voor welk perron volgers een voorkeur hebben. Groet, Renske
Sg_sg1
In Rotterdam hebben ze zeker wel stations met eilandperrons, zoals Marconiplein.
Het is er alleen niet zo druk als in Amsterdam.
Eres
@renske.
Mij lijkt het juist heel druk. Met al die reizigers en toeristen op zo eiland perron.
Rokin en Vijzelgracht liggen ook midden in het centrum en ongeveer in het midden van de noord/zuidlijn. Dus weer extra drukte.
In Rotterdam hebben ze ook geen eiland perrons. En dat is heel overzichtelijk.
Ben wel benieuwd wat de meningen van andere reizigers zijn !?
Renske van Bers, Metro en Tram
@Eres, het grappige is juist dat eilandperrons vaak de voorkeur hebben, juist omdat de reizigers dan bij elkaar verzameld zijn 🙂 Verder zal het een afweging zijn geweest dat je zo met twee liften aan beide kanten van het station alle metrorichtingen kunt bedienen. Hetzelfde geldt voor de roltrappen. Een eilandperron scheelt dus ruimte. Groet, Renske
Edwin
@Eres
Ik gok kosten: scheelt een aantal trappen en roltrappen, liften, breedte onder de grond. Vast nog meer overwegingen.
Eres
Persoonlijk vind ik het heel dom dat ze bij de stations Rokin en Vijzelgracht een eiland perron hebben gebouwd.
Waarom niet gewoon 2 perrons zoals Europaplein en Centraal?
Nu krijg je een veel meer drukte en ook voor zakkenrollers is het veel makkelijker: Je rolt iemand, je springt de metro uit en je pakt gelijk de andere metro de andere kant op. Dag portemonnee….
Bijdragen Metro en Tram
Gerelateerde artikelen
