Amsterdam feliciteert Rotterdam met 50 jaar metro!
Duco Vaillant : Metro en Tram 9 februari 2018Vandaag bestaat de metro van Rotterdam precies 50 jaar. In Rotterdam is het om die reden tijd voor een klein feestje en voor ons om ze in Rotterdam met het 50-jarig bestaan te feliciteren. Daarnaast is dit een mooi moment om terug te blikken op het oudste en grootste metronetwerk van Nederland.
In de Tweede Wereldoorlog werd Rotterdam zwaar gebombardeerd. De binnenstad lag in puin en van de Rotterdamse haven was vrijwel niets over. Na de oorlog werd Rotterdam voortvarend weer opgebouwd. In plaats van de oude stad exact te herbouwen, werd de binnenstad als een moderne stad opgebouwd met brede lanen, autovrije winkelstraten en moderne architectuur. Ook de haven werd opgebouwd volgens de laatste ideeën van die tijd, waardoor de haven van Rotterdam een ongekende schaalvergroting kende en in 1962 uitgroeide tot grootste haven ter wereld.
Moderne stad
Economisch ging het in Rotterdam om die reden erg voorspoedig en werd er verder gedacht over de ontwikkeling van de stad. Er kwamen steeds meer kantoren in de binnenstad en de stad begon zich als een moderne Amerikaanse stad te ontwikkelen. Het verkeer in de stad werd steeds drukker en om de mensen die in Rotterdam Zuid woonden ook een goede OV-verbinding te geven met de binnenstad en de rest van Rotterdam werd besloten om een metrolijn te bouwen tussen Zuidplein en Rotterdam Centraal.
Zinktunnels
Aan de zuidkant werd de noord-zuidlijn op viaducten gebouwd om vervolgens net voor de Maas onder de rivier te duiken en ondergronds door te gaan. Qua bouwmethode werden zowel in de Maas als in de binnenstad zinktunnels gebruikt. Zo werden de tunnels in de binnenstad in een tweetal bouwdokken gebouwd. De brede lanen kwamen goed van pas. Er werd 2 kilometer lang kanaal gegraven van 12 meter diep, met daarin funderingspalen. De zinktunnels werden een voor een in hun plek gevaren en afgezonken. In het bovenstaande filmpje uit 1967 is goed te zien hoe de eerste metrolijn van Rotterdam werd gebouwd.
Opening
Op 9 februari, na ruim 7 jaar bouwen, ging de eerste metrolijn van Nederland in 1968 open. Van deze lijn werd gezegd dat deze toen met 5,9 km en 7 stations de kortste metrolijn ter wereld was. De metro werd daarna gestaag uitgebreid. Vandaag de dag is het netwerk 78,3 kilometer lang, waarbij 17,7 km zich onder de stad bevindt en 8,5 km metrolijn is uitgevoerd als sneltram. Elke dag maken zo’n 250.000 reizigers gebruik van de metro en de 62(!) stations. Hiermee is de metro de ruggengraat geworden van de regio Rotterdam.
Eerste metro in Nederland gebouwd
De metro waarmee op 9 februari 1968 de openingsrit werd gemaakt met Prinses Beatrix en Prins Claus, is zorgvuldig bewaard en in de afgelopen 9 jaar opgeknapt door de Stichting RoMeO. Dit stukje erfgoed is bijzonder, niet alleen omdat hiermee de eerste metrorit is gemaakt, maar ook omdat dit het enige metrotype is dat in Nederland is gebouwd door Werkspoor in Utrecht. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Rotterdamse metro is de eerste en oudste metro van Nederland weer terug op het metrospoor. Vanaf vandaag tot en met 13 februari is het metrostel van buiten en binnen te bewonderen op metrostation Blaak, spoor 1 in Rotterdam (metrolijn A, B, C). Hieronder van volger Trains Of Crazyperson een filmpje hoe de opgeknapte metro weer op het spoor wordt gezet. Meer over het 50-jarig bestaan is hier te vinden.
Voorbeeld voor Amsterdam
Na de metro van Rotterdam, kon Amsterdam natuurlijk niet achterblijven. In het openingsjaar van de Rotterdamse metro, neemt de gemeenteraad van Amsterdam een principebesluit in 1968 voor de aanleg van het stadsspoorplan waarbij de Oostlijn als eerste metrolijn zou worden gebouwd om de nieuwe stadswijk Amsterdam-Zuidoost met de metro binnenstad te verbinden. Ook vanuit Amsterdam werd de Rotterdamse metro vooral in de beginjaren vaak bezocht. Meestal als positief voorbeeld, maar soms onbedoeld ook om te zien hoe het niet moet. Tijdens een bezoek van de Amsterdamse gemeenteraad kwamen de bestuurders een Rotterdamse dame tegen die met haar kinderwagen en kind vloekend en tierend de trap afging. Er was toen immers geen lift in de Rotterdamse metro. In Amsterdam gaf dit bezoek de doorslag om bij alle Amsterdamse stations liften te installeren.
Heeft u vragen? U kunt ze hieronder stellen.
Peter
Dank voor het navragen, Duco! Ik ben benieuwd.
Duco Vaillant, Metro en Tram
@Lidee, Peter en Michel
Op initiatief van Imagine IC en het Vervoermuseum i.o. wordt in Zuidoost hard gewerkt om de Zilvermeeuw een mooi plekje te kunnen geven in het kader van de viering van 50 jaar Bijlmer. Er loopt hiervoor een haalbaarheidsstudie. Zodra hierover nieuws te melden is, dan laten we dat hier weten. De Zilvermeeuw is intussen gestald op een veilige plek en loopt op dit moment geen verdere beschadigingsrisico’s.
Paul Gravemaker
voor zover ik weet is er bij het 40-jarig jubileum van de Amsterdamse metro geen boek verschenen. bij het 30-jarig jubileum is er in de OBA aan het Oosterdok een kleine expositie geweest, met een begeleidend boek(je) “30 jaar Metro, de ontwikkeling van Amsterdam als Metrostad”.
@Michel: de zilvermeeuw, een naam die pas veel later dan 1977 in zwang raakte, is geïnspireerd door de treinstellen van de Hamburger Hochbahn: praktisch hetzelfde uiterlijk, alleen hebben de treinstellen daar maar twee deuren per bak, die ook korter is dan z’n Amsterdamse broertje (zusje?).
En die kachels die zomers niet uit konden? Ik heb meegemaakt dat een metrobestuurder het zelf oploste: met een tangetje de draden doorknippen.
Siewert
Er is in Rotterdam wel een lekkage geweest. Tunneldeel R10 werd door een grondverschuiving 35 cm omhooggeperst, waardoor lekkage optrad in de verbinding met tunnelstuk R9 en de riviertunnel onder water kwam te staan. Doordat het tunnelstuk enigszins flexibel op de bodem lag bleef de schade beperkt. Dit valt allemaal in voornoemde boek te lezen. Trouwens, de ombouw van de Hoekse Lijn loopt ook niet over rolletjes.
Siewert
Rotterdam is in alles de eerste. Toen de metro tien jaar geleden 40 jaar bestond is er een boek verschenen met als (niet verrassende) titel: Veertig jaar metro in Rotterdam 1968-2008 met als ondertitel Van kortste metrolijn ter wereld tot regionaal light rail-netwerk.
Is er ook een boekwerk verschenen toen de Amsterdamse metro vorig jaar 40 jaar bestond? Rotterdam heeft nu inderdaad een regionaal light rail-netwerkje, wat je van Amsterdam toch niet echt kunt zeggen.
We kunnen (en mogen) dus nog veel van onze zuiderbuur leren.
Duco Vaillant, Metro en Tram
@Antje
Bedankt voor de correctie, het is inderdaad gevaren.
De tunnelsdelen voor de Rotterdamse Noord-Zuidlijn zijn in 3 bouwdokken gerealiseerd, maar niet in Barendrecht. Deze zijn in tijdelijke bouwdokken op het Weena, Blaak en eiland Van Brienenoord gebouwd en naar hun plek gevaren. De vaarweg was zodoende ook opgedeeld in 3 delen, wat een tijdelijke hoogwatervoorziening scheelt.
Ook in Amsterdam zijn er in het verleden veel Nederlanders actief geweest als betonvlechters. Bij zowel de Oostlijn als de Ringlijn hebben Nederlandse ijzervlechters gewerkt. Wel was bij de start van de Noord/Zuidlijn een groot tekort aan Nederlandse, maar ook Duitse betonvlechters. Om die reden zijn er ook veel Portugese (vooral nooduitgangen) en Slovaakse ijzervlechters (Rokin, Vijzelgracht, De Pijp) actief geweest. Dit is al lang niet meer een specifiek Nederlandse specialiteit. Het voorbeeld dat u aanhaalt van de Confederation Bridge, daar zat een Nederlandse aannemer (Ballast Nedam) in het consortium. Zo’n partij kijkt in eerste instantie naar zichzelf en lokaal beschikbare mensen.
Uiteindelijk moest er +/-110.000.000 staal in het beton worden verwerkt bij de Noord/Zuidlijn. Vanwege de grote diepe gaat het om grote aantallen. Bij de Noord/Zuidlijn moest ook veel meer staal worden gevlochten als bij de eerste metrolijn in Rotterdam. Zo is bij station Rokin alleen al ongeveer evenveel staal verwerkt als het hele ondergrondse gedeelte van de eerste Rotterdamse metrolijn.
Geen idee overigens van lekkages in het verleden in Rotterdam. De mensen die toen actief waren, zijn allemaal met pensioen. Wel weten we dat bij de meer recente gebouwde metrotunnels/stations in Rotterdam lekkages geweest tijdens de bouwfase, groter overigens dan bij de Vijzelgracht.
Duco Vaillant, Metro en Tram
@Peter, Lidee, Michel
Ik vraag het na bij mijn collega’s of er nog plannen zijn met de laatste Zilvermeeuw.
Michel
Het verbaast mij dat de enige overgebleven Zilvermeeuw staat te vergaan in het verre. Dit is eeuwig zonde en onvervangbaar. Juist de Zilvermeeuw is het symbool van het ontstaan van de metro in Amsterdam. De tijdsgeest van de jaren 70 zit helemaal in dit treinstel verwerkt. Dat uiterlijk! Het had ook een magnetron kunnen zijn. Oh de kachels konden niet uit in de zomer. Eigenlijk is dit een museumstuk wat niet verloren mag gaan. Ontdoe het van graffiti, poets hem op en zie hoe fraai het zilver kan glimmen en geef hem een plek. Als symbool van de moeizame start van de metro in Amsterdam maar ook uit dankbaarheid dat mede door het succes van de Zilvermeeuw ook de noord-zuidlijn tot stand is gekomen. Uiteindelijk zijn door deze treinstellen duizenden en duizenden mensen vervoerd en heeft Amsterdam de metro op de kaart gezet.
Renske van Bers, Metro en Tram
@Lidee, ik vraag het voor u na! Groet, Renske
Renske van Bers, Metro en Tram
@Antje, dank voor deze interessante aanvulling. Groet, Renske
Gerard
@Antje.
De tunnel segmenten die in Barendrecht gebouwd werden waren voor de kruising met de Nieuwe Maas vanaf station Leuve Haven tot in Rotterdam Zuid. Het klopt dat dat dok, gewoon een kleine polder met steeds af te graven dijk, voor vele tunnels gebruikt is. De aannemers hebben er een ideaal bouwterrein en het varen met grote tunnelelementen is voor de Hollanders geen probleem. Al kunnen de Belgen het ook want die hebben in België tunnels voor Amsterdam gebouwd en dus zelfs over de Noord Zee hier geen gevaren.
Antje
De zinktunnels werden een voor een in hun plek gegraven en afgezonken.
Moet zijn GEVAREN.
De segmenten kwamen uit het bouwdok bij Barendrecht, werden over de Nieuwe Maas gevaren, door de Leuvehaven en naar hun plaats door het bouwdok. Er was dus een tijdelijke vaarverbinding vanaf de Leuve tot Centraal Station. Hier moest dus ook een hoogwatervoorziening getroffen worden. Het kan iedere dag gaan stormen bij hoogwater.
Het laat zich raden dat er in het bouwdok flink aangepoot werd en waar geen Portugese betonvlechter aan te pas kwam. Waar ze in Amsterdam schijnbaar op terug moesten vallen. Nederlanders zijn de beste betonbouwers van de wereld. Om bijvoorbeeld de Confederation Bridge in Canada toch nog een beetje op tijd klaar te krijgen moesten er Nederlandse vlechters ingevlogen worden.
Het bouwdok is later ook voor andere segmenten van andere tunnels gebruikt.
NB vreemd genoeg was er geen bouwkuiplekkage en is er niets ingestort.
Lidee
Ik moest bij het nieuws hierover direct denken aan de enig overgebleven Zilvermeeuw. En vraag me net als Peter af: krijgt dit stukje erfgoed ooit nog een waardig plekje?
Arie Veerman
Gekuiste versie
Duco Vaillant, Metro en Tram
@Arie Veerman
Het is toch ‘Met Een Teringgang Rotterdam Onderdoor’? 🙂
Arie Veerman
Mooiste eerbetoon van A’dam is het ook de METRO te noemen, aangezien de letters staan voor Met Een Trein Rotterdam Onderdoor. ?
Hans van der Torren
Als klein jongetje de bouwput in Rotterdam van dichtbij mee gemaakt! Daarom extra leuk om eerst voor Rotterdam de verbouwing van CS technisch te hebben begeleid en dat nu te doen met de renovatie van de Oostlijn in Amsterdam.
Meltrain
@Peter
Heeft Amsterdam geen trammuseum dan? In Rotterdam staat de 5024 namelijk meestal ook daar. Dat heeft weliswaar geen aansluiting op het metronet, maar de kans dat deze metro ooit nog zelfstandig op het metronetwerk zal rijden, is kleiner dan 0,1%.
Peter
Overigens mijn complimenten voor hoe mooi dat oude metrostel nr. 5024 eruitziet.
Als je dan bedenkt dat dat andere “koninklijke rijtuig”, onze eigen museummetro nr. 23, op dit moment een aantal kilometer naar het westen staat, compleet ondergeklad en verweerd geparkeerd in de open lucht op het terrein van een sloop- /recyclingbedrijf (…) in Vlaardingen, in afwachting van betere tijden… Schrijnend.
Is daar al wat meer bekend over? Ik begreep dat stadsdeel Zuidoost graag iets met dit metrostel wil. Want in tegenstelling tot bij de centrale stad ziet men daar wel de waarde van dit stukje erfgoed.
Peter
@trolly: Klopt. Maar daar krijgen we vanaf voorjaar 2019 wel weer het enige “full metro” netwerk van de Benelux voor terug. Dat geneuzel met de sneltram (of premetro, zoals onze Zuiderburen het noemen) is dan voorbij. Of om de beroemdste Feyenoorder ooit te citeren: ieder nadeel heb zijn voordeel!
@Alain: ja, dat blijft een schitterend boek he! Met dank aan mijn ex, die het voor geen geld op een boekenmarkt vond en niet wist dat ik het al had. Ik hoop dat er ooit nog eens zoiets over de Amsterdamse metro verschijnt.
trolly
Elke stad krijgt wat haar toekomt, nietwaar? Amsterdam heeft de primeur dat de sneltram wordt gedegradeerd tot stadstram.
Alain
Van ‘Peter’, die hier ook wel eens post, kreeg ik jaren geleden eens het boekwerkje ‘Rotterdam bouwt een metro’ uit 1986. Dat werd geschreven naar aanleiding van de toen net geopende oostwestlijn (ja, Rotterdam was Amsterdam in alles voor: de metro überhaupt, de noordzuidlijn, de oostwestlijn en de sneltram). Prachtig boekje dat een gedetailleerde blik op het ontwerp en de bouw van de metro in de Maasstad biedt.
Bijdragen Metro en Tram
Gerelateerde artikelen
